Verdeeldheid heerst over zondags-openstelling winkels in Rhenen

Rhenen – De koopzondagen in Rhenen blijven de gemoederen flink bezig houden. Na de uitslag van het “deur aan deur” onderzoek door de gemeente Rhenen komt Gert van Laar van de SGP met een pittige reactie.

Enquete
De vragenlijst bestond uit een aantal stellingen en sloot af met de vraag om op basis van de eerder ingenomen standpunten tot een gewogen eindconclusie te komen. Er werden vier mogelijkheden gegeven.

1) Ja, zondagmiddag de winkels open als de winkelier dat wil.
2) Nee, geen zondagmiddag openstelling buiten de 12 zondagen die nu zijn toegestaan.
3) Nee, zondags horen alle winkels dicht te zijn.
4) Ik ben neutraal. Ja of nee, beide zijn goed.

Van de inwoners meent 45% dat de winkels op zondagmiddag open mogen wanneer de winkelier dit wil. Daartegenover staat dat 30% van de inwoners vindt dat op zondag alle winkels dicht horen te zijn. Neutraal is 15% van de inwoners en 10% onderschrijft de stelling dat het goed is om de huidige situatie te handhaven van 12 zondagmiddagen per jaar open.

Er is ook gekeken naar de verdeling van antwoorden binnen Elst, Achterberg en Rhenen. Van alle inwoners van Achterberg die de vragenlijst hebben ingevuld, gaven veruit de meeste mensen (66%) antwoord 3: zondags horen alle winkels dicht te zijn. In Elst en Rhenen gaven de meeste inwoners antwoord 1: ja, zondagmiddag de winkels open als de winkelier dat wil (Elst 45%; Rhenen 51%).

Het winkelpersoneel staat anders in het vraagstuk dan de inwoners van de gemeente Rhenen. Van het winkelpersoneel zegt 44% dat op zondag alle winkels dicht horen te zijn. Slechts 7% wil het bij de huidige situatie laten. Van het winkelpersoneel is 27% neutraal – ja of nee, beide zijn goed – en 22% is het eens met de stelling dat zondagmiddag de winkels open mogen als de winkelier dat wil.

Van de winkeliers (de bedrijfsleiding en/of de eigenaar van een winkel) hebben 25 de vragenlijst ingevuld. Hiervan zeggen er 11 (44%) dat alle winkels op zondag dicht horen te zijn en 7 (28%) dat winkels op zondagmiddag open mogen als de winkelier dat wil. Er zijn 5 winkeliers (20%) neutraal – open of niet, beide zijn goed. De resterende 2 winkeliers (8%) zijn tevreden met de huidige situatie.

Een vergelijking tussen de groepen
Van het winkelpersoneel zegt 43% en van de winkeliers 44%: winkels horen dicht te zijn op zondag. Bij de inwoners zegt slechts 30% dit. Veel meer inwoners – 45% – vinden dat winkels open mogen zijn. Van het winkelpersoneel is 22% het eens met deze stelling en van de winkeliers 28%.

Anders gezegd: van de inwoners wil bijna de helft dat winkels open zijn, van het winkelpersoneel één vijfde en van de winkeliers ruim een kwart.
Hetzelfde verschil, maar dan nog sterker, komt naar voren bij de stelling: ‘Laten we in Rhenen de zondag als gezamenlijke rustdag behouden’. Van de inwoners is 44% het hiermee Oneens, terwijl van het winkelpersoneel 54% en van de winkeliers 60% het er mee Eens is.

In lijn hiermee is 56% van het winkelpersoneel en 48% van de winkeliers het Oneens met de stelling: de horeca is ook open is op zondag en dan mogen de winkels ook op zondagmiddag open. Van de inwoners is 49% het hiermee juist Eens.

De hoogste percentages neutraal (bij de eindconclusie) zijn te vinden onder het winkelpersoneel en de winkeliers (respectievelijk 27% en 20%). Dit toont de ruimte die er is om mee te bewegen met de voorkeuren van anderen (consumenten of werkgever). Van de inwoners maakt 15% het niet uit of de winkels open zijn of niet

De huidige situatie handhaven valt bij iedere groep ongeveer even weinig in de smaak (inwoners: 10%; winkelpersoneel: 7%; winkeliers: 8%).
Inwoners

In omliggende gemeenten, zoals Wageningen en Utrechtse Heuvelrug, is het al mogelijk om op zondagmiddag boodschappen te doen. Daarom luidde één van de stellingen voor inwoners: ‘Ik zou graag op zondagmiddag boodschappen kunnen doen in Rhenen’. Van de inwoners vindt 43% het best handig om op zondagmiddag boodschappen te kunnen doen in Rhenen. Maar echt nodig? Dat vindt 36%, terwijl 49% dat niet vindt.

Winkeliers
Een enkele winkelier denkt er anders over, maar de overgrote meerderheid wil zelf bepalen wanneer de zaak open gaat en respecteert volledig de keuzes van het personeel en collega- winkeliers. Keuzevrijheid en respect voor de keuzes van anderen zijn, kortom, belangrijk. Meer winkeliers vinden dan ook dat concurreren bij ondernemen hoort en dat een winkelier daarom zelf moet bepalen wanneer het goed is voor de zaak om open te zijn dan dat er door zondagmiddagopenstelling oneerlijke concurrentie ontstaat en dat het daarom beter is om allemaal dicht te blijven. Dit belang van keuzevrijheid komt ook naar voren in de eindconclusie: 20% vindt ja of nee. Toch concluderen de meeste ondernemers (44%) dat alle winkels op zondag dicht moeten zijn. Echter, wanneer de twee antwoorden met keuzevrijheid (‘Ja, zondagmiddag open als de winkelier dat wil’ en ‘Ja of nee, beide zijn goed’) worden opgeteld dan is 48% van de winkeliers voor.

Winkelpersoneel
De eerste vragen voor het winkelpersoneel gingen over wel of niet willen werken op zondag. Slechts één persoon wil iedere zondag werken, 25 personen willen nooit op zondag werken en 12 mensen willen wel op zondag werken, maar niet altijd. Vier mensen zijn neutraal. De reden om wel of niet op zondag te willen werken, heeft slechts voor 15% van het ondervraagde winkelpersoneel met de zondagstoeslag te maken.

SGP
Met het beschikbaar komen van de uitkomst van de enquete en de RTG van 21 juni is de fase van draagvlakmeting afgesloten en kan een eindafweging worden gemaakt. De SGP fractie concludeert alles overziend dat slechts een conclusie mogelijk is: er is geen draagvlak voor het voorstel van de VVD.

Het onderzoeken van het draagvlak begon met een inspraakavond op 19 mei jl. Tijdens deze avond bleek dat een overgrote meerderheid van de ca. 220 aanwezigen fel tegen het plan was. ‘Uit de hoge opkomst concluderen wij ook dat het onderwerp enorm leeft bij de bevolking’, zegt fractievoorzitter Van Laar.

Behalve de reactie bij de inspraakavond kwamen er bij de gemeente ook bijna 650 bezwaarbrieven binnen. ‘Een dergelijk hoog aantal bezwaren is bij mijn weten nog niet eerder voorgekomen’, zegt Van Laar. ‘Dit is een tweede en heel duidelijke aanwijzing dat het voorstel grote tegenstand oproept bij heel veel Rhenenaren. Dat moeten alle partijen serieus nemen.’

Uit de daarna gehouden enquete blijkt dat een meerderheid van de bevolking het goed vindt als de winkels opengaan op zondag als de winkelier dat zelf wil. ‘Met name dat laatste is belangrijk’, zegt Van Laar. ‘Je ziet namelijk dat als je diezelfde winkeliers naar hun mening vraagt, een meerderheid zegt dat alle winkels op zondag dicht horen te zijn. Daarbij komt dat winkelpersoneel hetzelfde zegt. Ook daar zegt een duidelijke meerderheid dat alle winkels op zondag dicht moeten zijn.’ Van Laar geeft aan dat principes boven een enquete gaan. ‘Maar dan nog blijkt dat winkeliers niet zitten te wachten op zondagsopenstelling en al helemaal niet op een uitbreiding daarvan’.

Bij het RTG van 21 juni, spraken weer 4 insprekers zich in duidelijke bewoordingen uit tegen het voorstel. Alleen de voorzitter van STERC, Wim Lauffer, pleitte voor het VVD-initiatief. ‘De insprekers, waaronder een lid van STERC, verwoordden het heel duidelijk’, zegt Van Laar. ‘Met dit voorstel geef je ondernemersbelang van een enkeling (Jumbo) voorrang boven het collectieve en veel grotere belangen. Daarnaast doet het ernstig schade aan verhoudingen in de samenleving. Een andere inspreker herhaalde daarom nog eens dat het voelt als een dolksteek in de rug. Voor ons voelt het ook zo.’

Van Laar geeft aan ook veel moeite te hebben met de rol van Lauffer. ‘STERC heeft geen officieel standpunt over de zondagsopening maar laat dit over aan de winkelier. Toch voert de heer Lauffer een ware kruistocht voor het voorstel. Hij mengt zich zowel als voorzitter van STERC maar ook op persoonlijke titel in de discussie. Dat is niet zuiver. En hij wil zelfs nog veel verder gaan en alle 52 zondagen volledig vrij geven. Wij vinden dat hij zijn rol als voorzitter van STERC misbruikt om zijn persoonlijke visie erdoor te krijgen.’

Alles overziend roept de SGP de VVD daarom dringend op het voorstel van tafel te halen. ‘Er leeft breed verzet in de Rhenense samenleving. Wij roepen de VVD op, net als iemand tijdens de inspraakavond deed: tel die stemmen niet alleen, maar weeg ze vooral. Dit voorstel raakt heel veel mensen in hun diepste gevoelens. Zo’n duidelijk protest kun je niet negeren. Je kunt niet eerst mensen uitnodigen om hun mening te geven en die dan vervolgens aan de kant schuiven. Laat de politiek uitstralen dat ze luistert naar de mensen.’

De SGP wijst er ook op dat de VVD hiermee ook lijnrecht ingaat tegen standpunten die de partij in 2011 nog innam. ‘De VVD steunde toen nog een voorstel, waarmee de vaste openstelling van supermarkten op 52 zondagen in het jaar werd afgeschaft. De VVD was toen ook bezorgd over de concurrentiepositie van kleine winkeliers en stemde daarom in met afschaffing van deze mogelijkheid. Wij zijn erg bezorgd over de ommezwaai die de partij blijkbaar maakt.’